สิ่งที่กล้องดิจิตอลแตกต่างจากกล้องฟิล์ม ประการหนึ่งคือเราสามารถทำให้สิ่งที่ควรเป็นสีขาวกลายเป็นสีขาวได้ไม่ว่าจะตกอยู่ในสถานการณ์แสงที่เพี้ยนขนาดไหนด้วยกระบวนการชดเชยแสงตรงกันข้ามเข้าไป ซึ่งกระบวนการเหล่านี้มีอยู่ในระบบกล้องถ่ายภาพดิจิตอล เราเรียกมันว่า “สมดุลแสงขาว” ดังนั้นใครที่คิดจะ แต่งภาพ Lightroom ควรทำความเข้าใจเรื่องนี้ให้ดี

สมดุลแสงขาวคืออะไร?

สมดุลแสงขาว เป็น กระบวนการแก้ไขสีที่ไม่สมจริงออกไปจากภาพถ่าย อันเกิดจากอุณหภูมิสีของแสงส่งผลไปยังวัตถุต่างๆก่อให้เกิดความผิดเพี้ยนของสีสันในภาพ ทั้งนี้เพื่อให้ดูมีความสมจริงเป็นธรรมชาติ เพราะภายใต้แหล่งกำเนิดแสงมากมายมีความไม่ถูกต้องผสมอยู่ด้วยตลอดเวลา เช่น แสงจากดวงอาทิตย์ที่เปลี่ยนไปตามช่วงเวลาของวัน, แสงจากหลอดไฟ, แสงจากไฟฉาย และอื่นๆ

ฝั่งซ้ายนั้นคือค่าที่กล้องเลือกให้ แน่นอนมันใช้ไม่ได้เพราะผิวอมส้มเกินไป
จึงต้องแก้ด้วยกระบวนการสมดุลแสงขาวที่ทำให้ผิวดูธรรมชาติขึ้น

ยกตัวอย่างง่ายๆ เช่น ถ้าเราถือกระดาษสีขาวนวลออกไปเจอกับแสงอาทิตย์ด้านนอก เทียบกับการมองเห็นภายใต้แสงหลอดฟลูออเรสเซนต์ สีของกระดาษที่มองเห็นด้วยสายตาแบบใดคือถูกต้อง แทบจะตอบไม่ได้เลย

อุณหภูมิสีและการวัดค่า

เนื่องจากอุณหภูมิสีมาจากพลังงานของคลื่นแสง แหล่งกำเนิดแสงที่แตกต่างกันยอมให้พลังงานแสงที่แตกต่างกันส่งผลไปยังอุณหภูมิสีที่ต่างกันออกไปด้วย หน่วยที่ใช้ในการวัดค่าอุณหภูมิของสีมีหน่วยคือ ‘เคลวิน’ (K) ซึ่งเป็นหน่วยเดียวกันกับที่ใช้วัดพลังงานความร้อน โดยมีมาตรฐานในการใช้วัดแสงที่เกิดจากการผสมของแม่สีแสง 3 แม่สีคือ แดง,​เขียว และน้ำเงิน มารวมกันแล้วหาค่ากลาง และสำหรับค่าแสงที่ทั้งสามสีผสมกันแล้วได้แสงสีขาว จะอยู่ที่อุณหภูมิ 5500K-6500K

แสงกลางวันนอกอาคาร (Daylight – Sun Daylight) มีค่าอยู่ที่ราวๆ 5500K-6500K
ซึ่งเป็นแสงที่ให้อุณภูมิสีมีความเป็นธรรมชาติที่สุดค่าหนึ่ง

ความไม่ถูกต้องของสมดุลแสงขาวอัตโนมัติ

กล้องถ่ายภาพดิจิตอลถูกกำหนดความฉลาดมาเพียงระดับหนึ่ง เพื่อช่วยตัดสินใจว่าสถานการณ์นั้นอุณภูมิแสงควรเป็นเท่าไรด้วยแม่แบบที่มีให้เลือกในตัวกล้องว่า ‘AWB’ (Auto White Balance) หมายความว่าถ้าสิ่งที่กำลังวัดเพื่อทำการบันทึกในขณะนั้นมีความร้อนหรือเย็น หรืออุณภูมิแสงผิดเพี้ยนไปจากการตั้งค่าที่มาจากโรงงาน กล้องก็จะปรับให้กลับเข้ามาอยู่ในสภาวะแสงปกติ แม่แบบนี้ใช้งานได้ดีในระดับหนึ่งแต่ก็ไม่ได้ถูกต้องมากที่สุดเมื่อต้องการความสมจริงของสถานการณ์

ตัวเลือกในกล้องถ่ายภาพดิจิตอลแม้จะมีแม่แบบมากมาย แต่ก็เป็นเพียงลูกเล่นที่ทำให้อุณหภูมิใกล้เคียง
หรือเพื่อใช้สร้างสรรค์ภาพให้แปลกตาออกไปเท่านั้น

ความรู้เพิ่มเติม : แสงสี กับ สารสี

สีสันบนโลกใบนี้เกิดจากแหล่งผลิตสองระบบ ได้แก่ระบบแสงสี และ ระบบสารสี ระบบแสงสีคือการหักเหของแสงออกเป็นคลื่นในช่วงต่างๆ มีสามแม่สีคือ แดง, เขียว และ น้ำเงิน สามแม่สีแสงนี้เมื่อรวมกันแล้วจะได้สีขาวซึ่งเป็นการรวมตัวกันแบบบวก ระบบแสงสีถูกนำมาใช้ในการแสดงผลทางจอภาพ,​โปรเจกเตอร์ และอื่นๆอีกมากมาย

ระบบ RGB และ CMYK มักใช้เทียบกันเพื่อหาสีตรงกันข้าม
ส่วน RYB ใช้ในความเข้าใจเชิงจิตวิทยาและการเข้าคู่สี

ส่วนระบบสารสีเป็นระบบสีที่มีความตรงกันข้าม เกิดจากการสะท้อนแสงที่เหลือจากวัตถุชิ้นนั้นสะท้อนส่วนที่เหลือกลับเข้าตาทำให้เรามองเห็นวัตถุเป็นสีต่างๆ อาจเข้าใจง่ายๆว่าเป็นระบบสีในโลกของจิตรกรก็ได้ ยกตัวอย่างเช่นการที่เรามองเห็นใบไม้เป็นสีเขียวนั้นเนื่องมาจากคลอโรฟิลล์ดูดซับแสงสีม่วงและแดง แล้วปล่อยสีเขียวรวมไปถึงสีใกล้เคียงกลับออกมา ระบบสารสีมีการรวมตัวกันแบบลบ มีสามแม่สีคือ แดง, เหลือง และน้ำเงิน แต่ในงานพิมพ์จะใช้ ฟ้า, ม่วงแดง, เหลือง และ ดำ

หลักสูตร “ทฤษฎีสีในการถ่ายภาพดิจิตอล”
สำหรับผู้ที่ต้องการศึกษาหาความรู้เพิ่มเติม

หมายเหตุ : สำหรับผู้ที่สนใจศึกษาศาสตร์ของสีเพื่อการประยุกต์ใช้กับการถ่ายภาพในแง่ของทฤษฎีและจิตวิทยามนุษย์ หลักสูตร “ทฤษฎีสีในการถ่ายภาพดิจิตอล” จาก DozzDIY เปิดให้ซื้อเรียนได้แล้วในราคา 1,790 บาท รูปแบบคลิปวิดีโอ 4K ดิจิตอลดาวน์โหลด สนใจติดต่อทาง LineID : ‘@DozzDIY’ หรือทางข้อความเพจ DozzDIY โดยตรง ตั้งแต่เวลา 6:00 – 22:00 น.

การแก้ไขสมดุลแสงขาว

หนทางในการปรับแต่งแก้ไขสมดุลแสงขาวนั้นทำได้ตั้งแต่การปรับค่าสมดุลแสงขาวต่างๆตัวกล้อง หรือจะแก้ไขผ่านไฟล์ที่ถูกบันทึกในนามสกุลแบบไม่บีบอัดอย่างไฟล์ RAW (ตั้งค่าได้ในกล้อง) โดยที่ไฟล์ RAW นี้ทำให้ผู้ที่ตั้งการบันทึกจะได้เปรียบกว่าคนถ่ายภาพเป็นนามสกุล JPEG อย่างมากตรงที่สามารถแก้ไขช่วงอุณหภูมิแสงได้กว้างจนแทบจะเปลี่ยนบรรยากาศในภาพกลับไปกลับมาได้ทั้งหมด โดยที่ส่วนใหญ่แล้วนอกจากการตั้งสมดุลแสงขาวแบบอัตโนมัติเพื่อป้องกันความผิดพลาดเบื้องต้น การเลือกบันทึกเป็น RAW ก็ยังเป็นการป้องกันความผิดพลาดที่จะเกิดขึ้นจากแหล่งกำเนิดแสงอีกชั้นหนึ่งได้เป็นอย่างดี (สำหรับผู้ที่ต้องการศึกษาว่าไฟล์ RAW ต่างจาก JPEG อย่างไรกรุณาหาอ่านบทความดังกล่าวได้ในเว็บ)

การแก้ไขสมดุลแสงขาวที่ตัวกล้อง

กล้องถ่ายภาพดิจิตอลมากกว่า 95% มีตัวเลือกแก้ไขสมดุลแสงขาวอยู่เป็นตัวเลือกมาตรฐาน ให้เข้าไปที่ปุ่มเมนูควบคุมหรือมองหาแป้นควบคุมที่เขียนว่า WB สำรวจตัวเลือกภายใน ภาพด้านล่างนี้เป็นของแอปพลิเคชัน ProCam บน iPhone สังเกตว่าก็มีตัวเลือกให้ได้ปรับใช้ด้วยเช่นเดียวกัน

แอปพลิชันถ่ายภาพแบบโปรมีให้เลือกใช้ได้อย่างอิสระ แม้จะไม่มีแม่แบบต่างๆก็ไม่จำเป็น

การแก้ไขสมดุลแสงขาวที่โปรแกรมตกแต่งภาพถ่าย Lightroom Classic CC

สำหรับโปรแกรมตกแต่งแก้ไขไฟล์ภาพดิบอย่าง Lightroom Classic CC จะง่ายมากหากบันทึกไฟล์มาในรูปแบบ RAW เพราะเลือกเปลี่ยนตามแม่แบบเอาทีหลังได้เลยแม้ว่าจะบันทึกภาพมาอุณหภูมิสีเพี้ยนขนาดไหนก็สามารถแก้ไขกลับคืนได้หมด ตัวเลือกสำหรับแก้ไขอยู่ในโมดูล Develop ที่พาเนล White Balance

เพี้ยนยังไงแก้ไขได้หมด ขอแค่บันทึก RAW มาเท่านั้น

การประยุกต์ใช้สมดุลแสงขาวเพื่อสร้างสรรค์ภาพถ่าย

ถ้าเรากำลังอยู่ในงานรื่นเริงที่แสงไฟในอาคารคือสีส้มทองแต่เมื่อมองออกไปด้านนอกคือเวลาตอนเย็นที่ท้องฟ้าเริ่มเป็นสีน้ำเงินเข้ม ถึงเวลานี้โหมดการหาสมดุลแสงขาวของกล้องถ่ายภาพดิจิตอลจะเริ่มมีปัญหาเมื่อต้องถ่ายทั้งสองสถานการณ์รวมอยู่ในภาพเดียว เพราะเราไม่สามารถที่จะเลือกให้ทั้งสองสถานการณ์ที่ปรากฏอยู่นั้นมีความถูกต้องของสมดุลแสงขาวแบบ 100% ทั้งสองจุดได้เลย

ความเข้าใจสมดุลแสงขาวช่วยให้ภาพดีตั้งแต่หน้ากล้องส่งผลให้จบงานได้เร็วและไม่ต้องแก้ไขกันภายหลังมาก

วิธีแก้ไขให้สมบูรณ์ทั้งสองจุดยังคงทำได้ยากสำหรับผู้ที่เริ่มต้นถ่ายภาพ เพราะเป็นกระบวนการทางเทคนิคที่ต้องอาศัยทักษะมากขึ้นในการตกแต่งแก้ไข อย่างเช่นการใช้โปรแกรม Adobe Lightroom Classic CC หรือ Adobe Photoshop CC ในการแยกส่วนภาพแล้วทำการปรับสมดุลแสงขาวคืนในแต่ละที่แตกต่างกัน

สมดุลแสงขาวเป็นฟังก์ชั่นที่มีประโยชน์ในการหาสีที่ถูกต้องของวัตถุในสถานการณ์แสงที่ย่ำแย่ได้ก็จริง แต่เราเองคงต้องยอมรับสิ่งที่เกิดขึ้นกับส่วนอื่นของภาพว่าจะได้รับผลกระทบจากการปรับแต่งครั้งนั้นไปด้วย เลือกใช้ค่าที่ดีที่สุดในการบันทึกทุกครั้ง รู้ว่าอะไรคือจุดสนใจและทำให้ภาพถ่ายมีคุณภาพสูงสุดครับ