มีคนจำนวนไม่น้อยที่ไม่ทราบว่าการสร้างสรรค์ภาพถ่ายทำได้ตั้งแต่การเลือกใช้ทางยาวโฟกัสที่เหมาะสม และถึงแม้ว่าทางยาวโฟกัสที่ไม่เหมาะสมจะสร้างความผิดเพี้ยนให้กับภาพเราก็ยังนำประโยชน์ในส่วนนี้มาใช้ได้อีกเช่นกัน ดังที่จะกล่าวถึงในบทเรียนต่อไปนี้ครับ

ความเข้าใจในทางยาวโฟกัสเบื้องต้น

ทางยาวโฟกัส (Focal Length หน่วยเป็นมิลลิเมตร [mm]) หมายถึง “ระยะของจุดโฟกัสไปยังเซ็นเซอร์รับภาพ” เพื่อให้เกิดความเข้าใจผู้สอนขอแสดงด้วยกราฟิกด้านล่างอย่างคร่าวๆ ซึ่งแสดงถึงเลนส์ที่มีทางยาวโฟกัสช่วงหนึ่งโดยที่จะทำหน้าที่รวมภาพในลักษณะกลับหัวเข้าไปยังส่วนรับภาพคือเซ็นเซอร์ดิจิตอล

มุมรับภาพของเลนส์แต่ละตัวจะมีผลมาจากทางยาวโฟกัสของเลนส์ เลนส์ที่มีทางยาวโฟกัสน้อยจะมีองศาในการรับภาพที่กว้างกว่าเลนส์ที่มีทางยาวโฟกัสมากกว่า

เลนส์มุมกว้าง (เลนส์ไวด์) กับการใช้งานอย่างเหมาะสม

เลนส์มุมกว้าง หรือที่รู้จักกันว่า ‘เลนส์ไวด์’ คือเลนส์ที่มีทางยาวโฟกัสน้อยนั่นเอง องศาในการรับภาพของเลนส์ช่วงดังกล่าวจึงมีมากและมักนิยมในการใช้เก็บภาพที่มีรายละเอียดกว้างๆ (เลนส์ในโทรศัพท์มือถือมักเป็นเลนส์ประเภทนี้ด้วย) มักมีคนพูดอยู่เสมอว่าเลนส์ช่วงดังกล่าวให้ภาพที่ไม่ค่อยสมจริงถ่ายคนให้สมสัดส่วนได้ยากซึ่งก็ถูกตามที่กล่าวมา แต่เราสามารถอาศัยประโยชน์ของความผิดเพี้ยนนี้สร้างสรรค์ภาพที่ดีขึ้นได้ แต่ก่อนที่จะมากล่าวกันถึงรายละเอียด ขอให้ผู้อ่านดูรูปแบบของการเกิดภาพจากเลนส์ประเภทนี้กันก่อน

ด้านหน้าโรงแรมเดอะรีเวอร์ช่วงเช้า
FujiFilm FinePix X-Pro1 + Samyang 12mm f/2.0 NCS CS

ทางเดินบริเวณล็อบบี้ของโรงแรมเลยพาวิลเลียน
FujiFilm FinePix X-Pro1 + Samyang 12mm f/2.0 NCS CS

ถนนเส้นพระนครเก่าระหว่างไปเอเชียทีค
FujiFilm FinePix X-Pro1 + Samyang 12mm f/2.0 NCS CS

ท่ารถขนส่งที่อินโดจีน (บขส.ใหม่) ของจังหวัดพิษณุโลก
FujiFilm FinePix X-Pro1 + Samyang 12mm f/2.0 NCS CS

ภาพที่เกิดขึ้นหากพิจารณาให้ดีแล้ว ทุกๆภาพมีสิ่งที่เหมือนกันอยู่คือเมื่อแปลงให้เป็นเส้นจำนวนมากในภาพพบว่ามีจุดๆหนึ่งที่เส้นวิ่งเข้าบรรจบกัน จุดตัดของเส้นจำนวนมากเหล่านี้เรียกว่า ‘จุดสุดสายตา’ (Vanishing Point) ซึ่งเป็นจุดรวมทุกสิ่งก่อนที่มุมรับภาพจะดึงเอาสัดส่วนในภาพให้โน้มเข้าไปหา

เส้นทางก่อสร้างรถไฟฟ้าและวิวเมืองในไต้หวัน
Sigma SD Quattro H + Sigma 12-24mm f/4 DG HSM Art

แสดงเส้นและจุดสุดสายตา (Vanishing Point)

ภาพที่เกิดขึ้นหากพิจารณาให้ดีแล้ว ทุกๆภาพมีสิ่งที่เหมือนกันอยู่คือเมื่อแปลงให้เป็นเส้นจำนวนมากในภาพพบว่ามีจุดๆหนึ่งที่เส้นวิ่งเข้าบรรจบกัน จุดตัดของเส้นจำนวนมากเหล่านี้เรียกว่า ‘จุดสุดสายตา’ (Vanishing Point) ซึ่งเป็นจุดรวมทุกสิ่งก่อนที่มุมรับภาพจะดึงเอาสัดส่วนในภาพให้โน้มเข้าไปหา

จุดสุดสายตาอยู่ตำแหน่งเยื้องขวาบนเพราะเป็นมุมเงย
Photographer : Pongphop Chuanasa
1/20sec | f/undefined | ISO200
FujiFilm FinePix X-T2 + Samyang 12mm f/2 NCS CS

ความไม่สมจริงของเลนส์มุมกว้างกับการถ่ายภาพจึงเกิดจากการใช้จุดสุดสายตาที่ไม่เหมาะสม ยกตัวอย่าง เช่น การถ่ายภาพบุคคลด้วยมุมกดหรือมุมเงย ทำให้จุดสุดสายตาอยู่ต่ำหรือสูงจากเฟรมภาพ ทำให้เกิดความไม่สมจริงดังกล่าว

เลนส์มุมกว้างกับภาพโครงสร้างเชิงสถาปัตยกรรม

วิธีการถ่ายภาพในลักษณะนี้ใช้กับการถ่ายภาพให้สัดส่วนถูกต้องได้เป็นส่วนใหญ่ ทำได้โดยตั้งกล้องให้ตรงแล้วยื่นไปด้านหน้าอย่ากดหรือเงย พยายามจินตนาการในใจถึงเส้นในเฟรมเพื่อรักษาระดับของจุดสุดสายตาในภาพเอาไว้ในตำแหน่งที่เหมาะสม

ทำไมมันตรงจัง.. ทำไมมันตรงกว่าชาวบ้านเขา..
หอแสดงคอนเสิร์ตที่อนุสรณ์สถานเจียงไคเชค (中正紀念堂), ไต้หวัน
Sigma SD Quattro H + Sigma 12-24 mm f/4 DG HSM Art

ถ่ายภาพบุคคลให้ดูขายาวด้วยเลนส์มุมกว้าง

ถึงตรงนี้ผู้เรียนคงทราบแล้วว่าการจะถ่ายภาพบุคคลให้ดูขายาวด้วยเลนส์มุมกว้างนั้น จุดสุดสายตาจะต้องอยู่สูงกว่าระดับปกติในเฟรมภาพหรือให้แบบยืนอยู่เยื้องทางซ้ายหรือขวาของเฟรมภาพเพื่อให้มุมรับภาพของเลนส์มุมกว้างดึงสัดส่วนของร่างกายให้ยาวกว่าปกติ

ยิ่งเลี่ยงจุดสุดสายตาและใกล้ฉากหน้าก็ยิ่งดึงให้ตัวยาวขึ้นได้อีก
FujiFilm FinePix X-Pro1 + Samyang 12mm f/2.0 NCS CS

ถ้าเราเข้าใจที่มาที่ไปของความรู้ในเรื่องใดอย่างลึกซึ้งเราก็ย่อมพลิกแพลงประยุกต์ใช้งานสิ่งเหล่านั้นได้อย่างหลากหลาย อย่างเช่นการใช้เลนส์มุมกว้างที่ดูเหมือนว่าจะมีประโยชน์กับภาพถ่ายลักษณะจำเพาะ แต่พอเอาเข้าจริงๆแล้วเลนส์ดังกล่าวนี้ใช้ถ่ายภาพได้หลากหลายประเภท ขึ้นอยู่กับว่าเราจะเลือกใช้มันสร้างสรรค์ในสิ่งที่แปลกออกไปมากแค่ไหน กล้องนั้นทำให้เราถ่ายภาพได้ก็จริงแต่ความรู้ทำให้เราถ่ายภาพได้ดีแน่นอน